Redactioneel

Geachte lezer,

Welkom bij het eerste nummer van het Tijdschrift voor Levensmiddelenrecht (TvL)!

TvL is een tijdschrift voor professionals die het net als wij interessant vinden om te weten hoe recht en beleid inwerken op de agri-food keten. Voor veel van u zal deze interesse samenhangen met beroepsmatige bezigheden binnen die keten – zoals degenen met regulatory affairs-verantwoordelijkheden – of ten aanzien van die keten – zoals beleidsmakers en toezichthouders of consultants, advocaten en andere adviseurs. Voor anderen houdt de interesse verband met onderwijs en onderzoek of komt voort uit nieuwsgierigheid en leergierigheid.

Dit tijdschrift bevindt zich op het snijvlak van recht en levenswetenschappen. De meesten van u hebben een juridische achtergrond of een achtergrond in de levenswetenschappen, maar vermoedelijk niet in beide. In de keuze van onderwerpen en de wijze van presentatie houden wij daar rekening mee.

De redactie van TvL is breed samengesteld en bestaat uit professionals met een achtergrond in het levensmiddelenrecht, voedingswetenschappen, agrarisch recht, (Europees) mededingingsrecht en algemeen Europees recht. Alle redacteuren zijn op de één of andere manier betrokken bij, of werkzaam op het gebied van het levensmiddelenrecht vanuit hun positie als wetgever, toezichthouder, rechter, adviseur, advocaat, wetenschapper of marktpartij. De redactie nodigt actief auteurs uit om over het levensmiddelenrecht te schrijven, maar daarnaast kunt u zelf ook bijdragen insturen naar TvL. De redactie leest ieder artikel dat zij ontvangt, beoordeelt het op kwaliteit en plaatsbaarheid, en kan suggesties doen voor verbetering. Soms schrijven de redacteuren ook zelf in TvL.

Zoals uitgedrukt in de ondertitel gaat TvL over het levensmiddelenrecht in ruime zin: om "recht en beleid in de agri-food keten". Natuurlijk omvat dit het levensmiddelenrecht zoals gedefinieerd in de Verordening 178/2002. Maar ook delen van wat meestal 'agrarisch recht' wordt genoemd, alsook het marktordeningsrecht en het mededingingsrecht in de levensmiddelensector komen in TvL aan bod. TvL is daarbij tegelijkertijd diepgravend en gericht op de (beleids)praktijk. Hoewel TvL vooral aandacht heeft voor het Nederlandse perspectief, zal het ook regelmatig aandacht besteden aan de situatie in andere lidstaten van de Europese Unie. Dit vertaalt zich letterlijk in het feit dat TvL in beginsel een Nederlandstalig tijdschrift is, maar ook ruimte biedt aan Engelstalige publicaties.

Het levensmiddelenrecht doet zich in alle schakels van onze voedselketen voelen. Vanaf de primaire productie tot het moment dat het levensmiddel op uw bord ligt – en, in sommige gevallen, zelfs nog daarna. Daarmee dient het levensmiddelenrecht een groot publiek belang. Een hoog niveau van voedselzekerheid en -veiligheid verzekert dat consumenten toegang krijgen tot gezond en veilig voedsel. Daarnaast draagt vertrouwen in voedselveiligheid binnen een bepaalde markt (veelal de Europese Unie) ook bij aan de handel in levensmiddelen en veiligheidsstandaarden op mondiaal niveau.

Effectieve controle en handhaving door de overheid is daarvoor onmisbaar. Tegelijkertijd rijst de vraag hoe de bevoegdheden van de toezichthouders zich verhouden tot de verantwoordelijkheden van de levensmiddelenexploitant. De voortgaande Europese integratie leidt tot inherente spanning tussen private spelers en nationale overheden. De private spelers bewegen zich op een Europese markt zonder binnengrenzen, terwijl nationale autoriteiten ingeklemd zitten tussen nationale grenzen waar zij hun eigen interpretaties en prioriteiten hanteren in afstemming met Brussel en idealiter ook met elkaar.

Naast meer algemene wet- en regelgeving inzake voedselveiligheid en controles, kent het levensmiddelenrecht ook een grote hoeveelheid specifieke wetgeving. Hierbij kan worden gedacht aan etikettering, claims, novel foods en duurzaamheid, toelating van pesticiden, diergeneesmiddelen en marktordening. Maar ook vraagstukken over begrenzing, zoals het onderscheid tussen levens- en geneesmiddelen en de praktische betekenis van het voorzorgsbeginsel. Kortom: het levensmiddelenrecht kent tal van aspecten die het waard zijn verder uit te diepen mede omdat dit bepalend is voor de commerciële speelruimte van levensmiddelenproducenten en -exploitanten.

Het levensmiddelenrecht is ook een dynamisch rechtsgebied dat onderhevig is aan constante verandering en ontwikkeling. Waar het levensmiddelenrecht eerst vooral nationaal werd geregeld, is binnen de Europese Unie het overgrote deel van de nationale wetgeving inmiddels op Europees niveau geharmoniseerd. Daarbij ontkomt ook het levensmiddelenrecht niet aan belangrijke maatschappelijke thema's, zoals duurzaamheid. De Europese Commissie is niet te vinden op de A12 in Den Haag, maar met de Farm to Fork strategy – als onderdeel van de Green Deal – tracht ook zij bij te dragen de voedselketen eerlijker, gezonder, transparanter en duurzamer te maken. Hoe gaat dit in de praktijk en welke lessen zijn er uit de afgelopen jaren te trekken? Tegelijkertijd kenmerkt de ontwikkeling van het levensmiddelenrecht zich vaak als reactie op grote voedselveiligheidscrises. Denk aan de Fipronil-crisis in 2017 of aan de Ethyleen-Oxide crisis in 2021. Nu de ontwikkelingen in het levensmiddelenrecht elkaar in hoog tempo opvolgen, is het belangrijk voor de praktijk die ontwikkelingen te volgen.

TvL streeft er dus naar een praktisch én wetenschappelijk platform te creëren voor u: voor juristen, academici, beleidsmakers en andere geïnteresseerden om op de hoogte te blijven en ideeën en visies uit te wisselen. Op deze wijze verwacht TvL een bijdrage te leveren aan de rechtsontwikkeling in het levensmiddelenrecht.

TvL zal zesmaal per jaar verschijnen: vier reguliere nummers en een dubbelnummer in de zomer. De opzet van een nummer zal niet altijd dezelfde zijn, maar in de regel mag u ten minste twee artikelen per nummer verwachten. Daarnaast zullen er annotaties en columns worden gepubliceerd en zal worden ingegaan op ontwikkelingen op het gebied van rechtspraak, wetgeving, beleid en marktontwikkelingen in de EU, Nederland en België en andere lidstaten. Over een aantal thema's willen wij jaarlijkse kronieken verzorgen, zoals een kroniek biologisch levensmiddelenrecht. Verder verwelkomt de redactie graag suggesties van lezers voor een aankomend nummer. Bij het selecteren van artikelen hanteert de redactie kwaliteit als uitgangspunt. Verder moet het stuk wezenlijk iets toevoegen aan het terrein van levensmiddelenrecht, de discussie over een specifiek onderwerp een stap verder brengen en een juridische invalshoek hebben of vanuit de levenswetenschappen zijn aangevlogen.

De redactie wenst u veel leesplezier. Wij staan open voor uw reacties!

Bernd van der Meulen

Diederik Schrijvershof

Alie de Boer

Arend Venekamp

Caroline Wolberink

Jurian Langer

Mahboebeh Alipour

Mats Reijman

Martijn van der Heide

Silvia Gawronski

Simone Pelkmans